Nee, de crisis is nog lang niet voorbij. En ja, er moet nog heel veel gebeuren
voordat de situatie in Europa weer een beetje is genormaliseerd en er kan
nog van alles misgaan. Maar sinds eind vorig jaar is de acute noodsituatie
in de eurozone wel degelijk verminderd.
1. De politiek ontwaakt
Het heeft twee jaar geduurd, maar de Europese politici ontwaken langzaam uit
hun winterslaap. Maandag werden tijdens de Eurotop zowaar weer een paar
stappen gezet. Het nieuwe verdrag van alle EU-lidstaten behalve het Verenigd
Koninkrijk en Tjechië, dat de begrotingsregels van het Stabiliteitspact
extra scherpe tanden moet geven, komt er echt.
Dit verdrag zal de huidige crisis niet bestrijden, maar kan de volgende wel
minder waarschijnlijk maken. Het was een voorwaarde voor landen als
Duitsland en Nederland om verdere hulp in de huidige crisis te bieden.
Duitsland stemde maandag dan ook in met naar voren halen van het permanente
noodfonds ESM, dat nu al in juli van dit jaar van start zal gaan. Het
wordt uiteindelijk gevuld met 500 miljard euro. Dat is niet genoeg, maar in
maart zal men bekijken of er meer geld in de pot moet.
2. Operatie Red de Euro
De ommekeer in de eurocrisis vond eind december vorig jaar plaats, toen de
Europese Centrale Bank (ECB) voor 480 miljard aan nieuwe, driejaarsleningen
aan het Europese bankwezen uitzette. Die banken zijn nu voor de komende
jaren min of meer solvabel. Daarmee is een kanaal voor besmetting
dichtgegooid.
Als banken in Zuid-Europa niet failliet gaan, hoeven overheden hun nek niet in
de strop te steken door miljarden extra te lenen om ze te redden.
ECB-president Mario Draghi heeft met de nieuwe leningen zijn hand tussen de
Europese dominosteentjes gezet. De stenen staan allemaal nog zeer wankel,
maar ze duwen elkaar niet meer om.
De driejaarslening van de ECB is de gamechanger die de dynamiek van de
crisis net op tijd heeft veranderd. We gaan niet meer recht op de afgrond
af. Er is tijd gekocht om de zaak structureel op orde te brengen.
3. Italië en Spanje weer in trek
Het opportunisme van de financiële markten is grenzeloos. Vorig jaar vluchtte
het kapitaal weg uit Italië en Spanje en waren rentepercentages van zes en
zeven procent geen reden om het geld te laten staan.
Nu is zien beleggers een rente van een of twee procentpunten lager opeens als
een buitenkansje. Spanje en Italië halen de laatste weken met verrassend
gemak geld op bij kapitaalschieters. Dat zijn niet alleen de banken die
eerder goedkoop geld ophaalden bij de ECB.
Ook andere institutionele beleggers durven weer in te stappen. De politieke
top is ververst en de markten hebben meer vertrouwen in het
hervormingsbeleid van premier Monti In Italië en diens collega Rajoy in
Spanje, dan de uitstelpolitiek van hun voorgangers.
De Spaanse en Italiaanse rentes dalen op eigen kracht. De ECB heeft de
zijwieltjes er afgeschroefd: het opkoopprogramma van de centrale bank is
vorige week min of meer op pauze
gezet.
4. Geld stroomt terug
Zelfs de Amerikaanse geldmarktfondsen keren voorzichtig terug. In 2011
brachten die hun investeringen in kortlopen schuldpapier van bijvoorbeeld
Franse banken maar liefst 97 procent terug. Het tij is gekeerd. Volgens de
Financial Times zijn de Amerikanen sinds kort weer kopers van Franse –
en Spaanse – bankschuld.
Zelfs de kapitaalvlucht uit Griekenland lijkt gestuit. Volgens de
laatste cijfers nemen de deposito’s bij Griekse banken weer toe, na drie
maanden van daling.
5. Groei in zicht
Dat Europa een recessie ontloopt is waarschijnlijk te veel gevraagd. Maar de
macro-economische indicatoren vertonen de laatste tijd tekenen van herstel.
In Duitsland is de belangrijke IFO-index, die het vertrouwen onder
producenten meet, in januari voor de derde maand op rij gestegen. Vooral de
verwachtingen van ondernemers zijn verbeterd.
De eerste schatting van de inkoopmanagersindex
voor de eurozone wees in januari op een lichte toename van de industriële
activiteit. Dat was een positieve verrassing en het beste cijfer sinds
augustus 2011.
Nu de eurocrisis wat minder acuut is geworden, durven ondernemers hun hoofd
weer uit het schuttersputje te steken. Als het vertrouwen toeneemt, kan de
economie - ondanks miljardenbezuinigingen van overheden - weer wat groeien.
En groei is uiteindelijk het beste medicijn in een schuldencrisis.
De crisis is niet voorbij. Een Grieks failliet, besmetting van Portugal,
langdurige werkloosheid en een nieuwe lost generation, bezuinigingen,
sociale onrust, ondergekapitaliseerde banken, problemen genoeg. Maar soms
moet je ook even genieten van die paar vroege sneeuwklokjes.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl